Οι περισσότεροι πρόσφυγες ψυχικά τραυματισμένοι και με το άγχος της επιβίωσης εξέφραζαν παράπονα τόσο για την αντιμετώπιση του κράτους όσο και για την αντιμετώπιση των γηγενών κατοίκων. Οι εύποροι πρόσφυγες, όσοι κατάφεραν να φέρουν στην Ελλάδα μεγάλο μέρος από την περιουσία τους αμέσως ενσωματώθηκαν στο νέο τόπο και αναμείχθηκαν με τους γηγενείς. Η μεγάλη όμως μάζα απομονωμένη δεν είχε ευκαιρίες επαφής με τους ντόπιους. Σε γενικές γραμμές υπήρχε διαφορά νοοτροπίας και ιδιοσυγκρασίας.

Οι Μικρασιάτες της Βέροιας και δη της Ημαθίας, παρά τα πολλά προβλήματα επιβίωσης που αντιμετώπιζαν σε μια νέα, γι αυτούς, κοινωνία, με την πολυμορφία των επαγγελματικών τους δραστηριοτήτων, την καθαρή ιδιωτική προσφυγική επιχειρηματική δημιουργία, τον πολιτισμό τους και τη μόρφωσή τους πουτους χαρακτήριζαν, κατάφεραν, αρχικά, να επιβιώσουν στους νέους τόπους εγκατάστασης στην Ημαθία και δη στην ελλαδική επικράτεια και με την πάροδο του χρόνου να αναπτυχθούν.

Τα τελευταία χρόνια ο Σύλλογος ΜΙκρασιατών Ημαθίας καταβάλει μία μεγάλη προσπάθεια και σε σημαντικό βαθμό το επιτυγχάνει, να αναδείξει και να διατηρήσει τα ήθη και έθιμα των Μικρασιατών. Προς αυτόν τον σκοπό θεωρείται σπουδαίο βήμα η δημιουργία ενός ξεχωριστού, ιδιαίτερου χώρου όπου εκεί θα στεγάσει την ιστορία τους. Πρόκειται για «Το Σπίτι του Μικρασιάτη», γιατί μέσα από αυτό τιμούν την ιστορία τους.  

Αυτό το διάστημα γίνονται οι εργασίες αποκατάστασης και διαμόρφωσης στο κτήριο «Χατζίκου» που η βεροιώτισσα ευεργέτιδα το δώρισε στον Δήμο Βέροιας και αυτός με την σειρά του στον Σύλλογο Μικρασιατών για να δημιουργηθεί, μεταξύ άλλων, «Το Σπίτι του Μικρασιάτη». Η Πρόεδρος του Συλλόγου κα. Αναστασία Αλεξοπούλου ανέλαβε να μας «ταξιδέψει» μέσα από μία ενδιαφέρουσα συζήτηση που είχαμε.

Κυρία Πρόεδρε για πείτε μας την ιστορία της παραχώρησης του κτηρίου της Χατζίκου στον Σύλλογο Μικρασιατών ;;;

Όπως γνωρίζετε το 2011 βρέθηκαν στην Διοίκηση του Δήμου δυο Μικρασιάτες με δυνατές επιρροές. Η Δήμαρχος Χ. Ουσουτζόγλου και ο άντρας μου ως Αντιδήμαρχος, ο  Π. Παυλίδης. Τότε δωρίθηκε στο Σύλλογο των Μικρασιατών, το Ισόγειο του κτηρίου Χατζίκου.  Ακολούθησαν εργασίες αποκατάστασης και εγκατάστασης μας μόνο σε ένα δωμάτιο κι αυτό με την βοήθεια του ΚΑΠΑ που τότε πάλι Πρόεδρος ήταν ο σύζυγος μου και Δήμαρχος η Χαρούλα.  Το 2022 επί Δημαρχίας Κ. Βοργιατζίδη μετά την αποχώρηση του Λυκείου Ελληνίδων από τον επάνω όροφο, ζητήσαμε να μας δοθεί ολόκληρο το κτήριο προς χρήση, πράγμα που αποφασίστηκε σε συνεργασία με την Δημοτική Αρχή και την αποδοχή από τον Δήμαρχο και έπειτα από όλο το Δημοτικό Συμβούλιο.

Το κτήριο είναι ένα παλιό παραδοσιακό κτήριο. Πολλά από αυτά γίνονται ερείπια και πέφτουν. Το δικό σας σε ποια κατάσταση βρίσκεται;

Δεν βρίσκεται σε καλή κατάσταση είναι αλήθεια. Χρήζει άμεσης αποκατάστασης και αναπαλαίωσης. Βρίσκεται πάνω σε κεντρικόδρόμο της Βέροιας κι η εικόνα του προκαλεί. Κάποια σημεία του είναι πολύ επικίνδυνα. Όμως δεν μπορούμε να παρέμβουμε.

Η κατάσταση και μέσα στο κτήριο ήταν πολύ χαλιά. Ίσως γι αυτό και αποχώρησε ο άλλος Σύλλογος. Αλλά και όποιος ήρθε και το είδε απελπίστηκε. Μας έλεγαν όλοι για προγράμματα, για πολλά λεφτά αποκατάστασης, για μεγάλες δυσκολίες. Τα συνήθη. Τότε ήταν που βοηθηθήκαμε αφιλοκερδώς από την Αρχιτέκτονα κυρία Πάπαρη Αναστασία και την ευχαριστούμε και για τις υποδείξεις και για την βοήθεια της. Μας υπέδειξε να κρατήσουμε όλη την παλαιότητα του κτηρίου και να την αναδείξουμε, χωρίς να πειράξουμε ή να αλλοιώσουμε κάτι στο κτήριο. Και ξεκινήσαμε με τα πενιχρά μέσα που είχαμε και υποσχεθήκαμε να το φτιάξουμε όσο μπορούμε. Πήγε ο σύζυγος στον Δήμαρχο, συνεννοήθηκαν, τήρησαν τις υποσχέσεις τους και τους ευχαριστούμε για την αμέριστη βοήθεια τους. Είχαμε και μια χορηγία από τον Υπουργό τον κ. Βεζυρόπουλο και την Βουλή για τα 100 χρόνια, βάλαμε από το ταμείο μας ότι είχαμε, έβαλε κι ο άντρας μου το χέρι στην τσέπη και ξεκινήσαμε. Και δεν θα κάναμε τίποτα αν δεν είχαμε στο Διοικητικό Συμβούλιο πρώτα από όλα τον  Αντιπρόεδρο κ. Τελλίδη Δημήτριο που δεν υπάρχει μέρα να μην προσπαθεί, να μην παρευρίσκεται, να ταχτοποιεί, να βάφει, να λείπει γενικώς από τον Σύλλογο. Τι να πω για αυτόν τον άνθρωπο ! Τι να πω για τον κ. Παπακανάκη Πάρη, τον κ. Μειμαρίδη Στέλλιο, τον κ. Σακαλή Αργύρη, την Πανανοπούλου Τάνια, τον κ. Ράδη Νίκο. Τι να πω για τους εθελοντές με την σημαντική-σημαντικότατη βοήθεια με προσωπική εργασία και θυσία χρόνου που πρόσφεραν η κ. Αλιάδα Ευγενία, η κ. Κυριακίδου Μαρία, η κ. Ζουμπόδη Βαρβάρα, η Αραφαηλίδου η Νούλα, η Μποίτση Μαρία, η κ. Κουικόγλου Σμαρούλα, οκ. Χρήστος Χατζηλευτέρης κι η συζυγος του η κ. Ιουλία, η κ. Μπαρμπαρούση Μαρία και συγνώμη αν ξεχνάω κάποιον. Ότι και να πω είναι λίγο. Πολύ λίγο! Όλοι μαζί εδω κι ένα χρόνο αγωνιζόμαστε να το φέρουμε σε μια κατάσταση επισκεψιμότητας. Ειλικρινά όλη αυτή η τεράστια προσπάθεια που θα μπορούν να βλέπουν οι επόμενες γενιές οφείλεται αποκλειστικά σε αυτούς τους ανθρώπους. Τους ευχαριστώ δημόσια. Μακάρι την προσπάθεια μας να πλαισιώσουν κι άλλα άτομα. Θα είναι το "Σπίτι του Μικρασιάτη".

Τι είναι το Σπίτι του Μικρασιάτη; Τι ετοιμάζετε στην πόλη μας;

Σε αυτήν την πόλη όλοι οι Σύλλογοι είχαν το σπίτι τους εκτόςαπόεμάς τους Μικρασιάτες. Έπρεπε να προστατέψουμε τα πράγματα που έφεραν οι προγονοί μας από την Μικρά Ασία, να δείξουμε θεματικά πως ήταν η καθημερινότητα και οι ασχολίες, να μείνουν τα κειμήλια εκείνης της εποχής και να μην πετιούνται, να γνωρίζουν οι επισκέπτες την μικρασιάτικη φιλοξενία, να αναδείξουμε όσα μπορούν να διασωθούν και μας είχαν δωρίσει στον Σύλλογο, αλλά και όσα μας έφεραν και μας φέρνουν μόλις μαθεύτηκε η προσπάθεια. Όλα αυτά είναι η ιστορία των προσφύγων από την Μικρά Ασία.

Για όλα αυτά έπρεπε να έχουμε το σπίτι μας. Το Σπίτι του Μικρασιάτη. Ένα ζεστό περιβάλλον. Το σπιτικό μας. Δεν θέλουμε Μουσεία για τον Μικρασιάτη. Αυτά ας τα κάνουν οι ειδικοί. Εμείς θέλουμε να κεράσουμε έναν καφέ, να τρατάρουμε τον επισκέπτη, να κάτσει μαζί μας να σχολιάσει, να θυμηθεί, να συζητήσουμε. Εννοείτεότι στο "Σπίτι μας" όλοι είναι ευπρόσδεκτοι.

Κάθε δωμάτιο θα έχει την δικιά του θεματολογία. Το σαλόνι της υποδοχής, το δωμάτιο των θρησκευτικών κειμηλίων, το δωμάτιο με τον οντά για τις οικογενειακές συνευρέσεις, το δωμάτιο με τα καθημερινά σκεύη και αντικείμενα που έφεραν οι προγονοί από την Μικρά Ασία, το δωμάτιο της νύφης (νυφικό, ρούχα εποχής, κλπ), το δωμάτιο με τον όρθιο αργαλειό με το στημένο στημόνι και 15 πόντους ύφανσης χαλιού, τα σχέδια και τα υφαντά χαλιά, το δωμάτιο εργασίας της γυναίκας της Μικράς Ασίας με ραπτομηχανές, την προίκα της νύφης (σεμεδάκια, τσεβρέδες, κεντήματα με σπάνιες παραδοσιακές βελονιές και σχέδια, κλπ). Τον χώρο φυσικά θα πλαισιώνουν οι αυθεντικές φορεσιέςτων Μικρασιατών από τα μέρη της Μικράς Ασίας και φωτογραφικό υλικό. Θα έχει κι ένα δωμάτιο προς τιμήν της δωρήτριας της κ. Χατζίκου. Το δώμα της με τα προσωπικά της αντικείμενα (την αγαπημένη της κουνιστή πολυθρόνα, κλπ.) Όπως καταλαβαίνεται όλο αυτό θέλει χρόνο, χρήματα, μεράκι, διάθεση, αγάπη για την παράδοση.

Ετοιμάζετε και θα είναι καταπληκτικό. Γιατί έχουμε την στήριξη των Μικρασιατών γι αυτό που γίνεται, αλλά μας έχουν προσεγγίσει και πλήθος κόσμου που κάποιος από τους δικούς του ανθρώπους ήταν Μικρασιάτης και είχε αντικείμενα. Όλοι αυτοί μας συνεισφέρουν ότι έχουν φυλαγμένο. Αυτό καταγράφεται σε ειδικό βιβλίο με την σειρά. (Ενδεικτικά σας δίνω ένα πίνακα με τις δωρεές μέχρι τώρα). Θα μείνουν στο ΣΠΙΤΙ του ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΗ και θα τα βλέπουν οι επόμενες γενιές. Όλοι οι δωρητές  θα αναρτηθούν στο Σπίτι σε εμφανές σημείο. Αξίζει για όσους συνεισφέρουν σε μια τέτοια προσπάθεια.

Είναιδύσκολες οι εποχές. Πότεπερίπου θα ολοκληρωθεί; Πότε θα γίνει επισκέψιμο;

Έχουμε στόχο τον Οκτώβριο ή Νοέμβριο φέτος να το εγκαινιάσουμε. Αλλά δεν θα ολοκληρωθεί ποτέ. Γιατί όλο και κάποιος Μικρασιάτης ή συγγενής του, θέλει να μας δώσει κάτι που θα πλαισιώσει αυτήν την ιστορική συλλογή. Γιατί να τελειώσει ; Άλλωστε στην πορεία προκύπτουν κι άλλες απαραίτητες ανάγκες. πχ τώρα ψάχνουμε δωρητές για κάμερες ασφαλείας και συναγερμό για να προστατέψουμε τις δωρεές, ψάχνουμε προθήκες για τις στολές, μια τηλεόραση με μεγάλη οθόνη για να δείχνουμε εικόνες και βίντεο με την προσφυγιά και την μετεγκατάσταση, κλπ Είμαστε όλοι εθελοντές. Και καλούμε κι όποιον νομίζει ότι μπορει να συνδράμει σε αυτήν την προσπάθεια να μας έρθει. Όπως μπορει, με ότι μπορει. Στο τέλος ο φιλοξενούμενος θα μπει σε ένα ζεστό, καθαρό και πλούσιο από θύμησες ΣΠΙΤΙ του ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΗ.

Κώστας Τσιμόπουλος / Εφημερίδα "Βέροια"